-νόμος

και -νομος (ΑΜ -νόμος και -νομος)

β' συνθετικό πολλών ουσιαστικών και επιθέτων τής Ελληνικής που ανάγεται στο ουσιαστικό νόμος. Τα σύνθετα αυτά εμφανίζονται τόσο ως προπαροξύτονα όσο και ως παροξύτονα. Τα προπαροξύτονα σε -νομος είναι εκείνα τών οποίων το α' συνθετικό είναι συνήθως επίθετο (πρβλ. φιλό-νομος, ισό-νομος) ή πρόθεση (πρβλ. έκ-νομος υπό-νομος, παρά-νομος) και έχουν τη γενική σημασία τού νέμω «εξουσιάζω, ορίζω» τη σχετική με τον νόμο, καθώς και τη σημασία «ποιμαίνω, βόσκω». Τα παροξύτονα σε -νόμος εμφανίζουν ως α' συνθετικό συνήθως ουσιαστικό και εκφράζουν τη σημασία τής εξουσίας, τής διοίκησης και γενικότερα τής νομικής σχέσης τών εννοιών που δηλώνουν (πρβλ. αστρο-νόμος, οικο-νόμος, δασο-νόμος, κληρο-νόμος, στρατο-νόμος). Λόγω τής σημασίας τους αυτής, τα περισσότερα σύνθετα σε -νόμος χρησιμοποιήθηκαν για να δηλώσουν αντίστοιχα επαγγέλματα (πρβλ. αστυ-νόμος, υγειο-νόμος, τροχο-νόμος). Ελάχιστα, τέλος, σύνθετα σε -νομος σημαίνουν τη «βοσκή», με ενεργητική ή παθητική σημασία, ανάλογα με τη θέση τού τόνου (πρβλ. βούνομος - βουνόμος, χρυσόνομος - χρυσονόμος, ποιόνομος ποιονόμος και αγρονόμος - αγρονόμος).Σύνθ. σε -νόμος: αγρονόμος, αγορανόμος, αστρονόμος, αστυνόμος, γεωνόμος, κληρονόμος, μετρονόμος, οικονόμος, παιδονόμος, συγκληρονόμος, χειρονόμος

αρχ.

αθυρονόμος, αιγινόμος, αιγονόμος, αιθερονόμος, ακρινόμος, ανθονόμος, αντιπαιδονόμος, βοηνόμος, βοονόμος, βουνόμος, γεονόμος, γυναικονόμος, δικαιονόμος, ελειονόμος, ελονόμος, ερημονόμος, θαλασσονόμος, θερεινονόμος, θηρονόμος, ιερονόμος, ισοκληρονόμος, ισόνομος, ιχθυνόμος, κακοικονόμος, κρεανόμος, ληϊνονόμος, λογιστονόμος, μαζονόμος, μαστιγονόμος, μελισσονόμος, μηλονόμος, μιξονόμος, μνωονόμος, μοιρονόμος, μονοκληρονόμος, νυκτινόμος, οιακονόμος, οιονόμος, οπισθονόμος, ορεινόμος, ορειονόμος, ορεσσινόμος, ορθονόμος, οψονόμος, παιδιονόμος, πατρονόμος, πεδιανόμος, πεζονόμος, ποιονόμος, πολιανόμος, πολισσονόμος, πτερονόμος, ραβδονόμος, σιδηρονόμος, σιτονόμος, σπερμονόμος, στεγανόμος, συγγυναικονόμος, συμπατρονόμος, τριηρονόμος, τυμβονόμος, υγρονόμος, υληνόμος, υλονόμος, χρεονόμος, χρυσονόμος, χωριονόμος, ωρονόμος

νεοελλ.

αερονόμος, ακτονόμος, ανθυπαστυνόμος, ατμονόμος, γαστρονόμος, δασονόμος, δημοσιονόμος, ζωονόμος, ηλεκτρονόμος, οπλονόμος, ραδιοαστρονόμος, στρατονόμος, ταξινόμος, τροχονόμος, υγειονόμος, υπαστυνόμος.Σύνθ. σε -νομος: άνομος, αυτόνομος, έκνομος, έννομος, εύνομος, κακόνομος, παράνομος, σύννομος, υπόνομος, φιλόνομος

αρχ.

αγρονόμος, αιγιόνομος, ακληρόνομος, αποκληρόνομος, αρχαιόνομος, βούνομος, διάνομος, δύσνομος, επίνομος, ευθύνομος, ιππόνομος, μισγόνομος, ομοιόνομος, ομόνομος, ποιόνομος, πολυνόμος, πρόνομος, ταυτόνομος, υψίνομος, χρυσόνομος

νεοελλ.

αντίνομος, ετερόνομος, ημιαυτόνομος, ισόνομος].